Zakliczyn

ZAKLICZYN (Sieprawski) — (de Zaclicin — 1305, Zaclicino — 1325, Zakliczin — 1470-80, Zakliczin (Zakluczyn sieprawski) — 1581, Zakliczyn — 1629, Zakliczyn — 1680). Nazwa wsi pochodzi od Zaklików rodu rycerskiego, który we wczesnym średniowieczu podobno miał tu swoje rodzinne gniazdo. Wieś leży w południowo-wschodniej części gminy na średniej wysokości 332-350 m n.p.m. We wsi mieszka obecnie ponad 1900 osób. Brak źródeł pisanych nie pozwala ustalić daty powstania wsi. Prawdopodobnie miało to miejsce we wczesnym średniowieczu, może nawet w wieku XI lub XII.

Wieś od chwili powstania należała do rodu rycerskiego jako pierwszego właściciela, źródła wymieniają pod rokiem 1305 Aleksandra de Zaclicino. Nie jest pewne, czy on jest protoplastą rodu Trąbitów. Wiadomo jedynie, że syn burmistrza Wieliczki — Hanko, uzyskał na dworze króla Kazimierza Wielkiego duże wpływy i znaczenie. Król go hojnie wynagrodził, mianował go żupnikiem królewskim w Wieliczce, a w roku 1342 sprzedał mu za 100 grzywien sołectwo w Myślenicach. W dyplomie królewskim z 1355 roku tenże Hanko nazywany jest z Zakliczyna, oprócz funkcji żupnika, był również wójtem Myślenic (już jako świeżo lokowanego miasta). Nie wiadomo, w jakich okolicznościach Hanko wszedł w posiadanie Zakliczyna, być może był skoligacony ze wspomnianym Aleksandrem. Z całą pewnością, stało się to za panowania Kazimierza Wielkiego, między rokiem 1342 a 1355. Za jego panowania przyjęto go do stanu rycerskiego (szlacheckiego), Hanko przyjął herb z symbolami górniczymi tj. trzy trąby w srebrnym polu. Po raz pierwszy w źródłach herb ten wzmiankowany jest pod rokiem 1388. Wraz z nobilitacją otrzymał on rozległe włości między górną Skawą a Glinnym Potokiem. W zamyśle króla była zapewne ich przyszła kolonizacja, gdyż były to ziemie rzadko — głównie nieprzebyte lasy i góry. Z biegiem lat Jordanowie z nawiązką zrealizowali królewskie zamierzenia. Jako żupnik i wójt Myślenic, Hanko w latach 1365 — 1381 kupił za 80 grzywien od jakiegoś Guska dwóch kopaczy soli w Wieliczce, a od Jana Erstosa dalszych 6 kopaczy w salinach bocheńskich. Trąbici z Zakliczyna sprawowali funkcje żupników w Wieliczce i wójtów w Myślenicach dziedzicznie, gdyż jeszcze w latach 1470-80 Jan Długosz w Liber Beneficiorum, jako właściciela wsi Zakliczyn wymienia kolejnego z Jordanów — Jana również herbu Trąby, który sprawował jednocześnie wspomniane urzędy. We wsi było w tym czasie 10 łanów kmiecych i 2 zagrody zagrodników. We wsi musiało być wcześniej sołtystwo, gdyż Jordan wykupił folwark i 2 łany sołtysie i przyłączył je do swoich gruntów. Dziesięcinę snopową i konopną z łanów kmiecych, karczem i zagród o wartości 5 grzywien oddawano plebanowi z Zakliczyna. Wcześniej w źródłach z lata 1404-43 występował Jan z Zakliczyna.

Parafia rzymsko-katolicka p.w. Wszystkich Świętych w Zakliczynie powstała w tym samym czasie co i w Sieprawiu — prawdopodobnie w XIII wieku. Po raz pierwszy wzmiankowana jest pod rokiem 1325 w spisie Świętopietrza. W roku 1340 zamieszkiwało ją ok. 270 osób, co dawało 19 osób na 1 km2. W połowie XVI wieku kasztelan krakowski — Spytek Jordan nabył grunty we wsi Opatkowice nad Dunajcem i w roku 1558 wystarał się u króla Zygmunta Augusta o przywilej na założenie miasta, które dla upamiętnienia rodzinnej miejscowości nazwał ją Zakliczynem. Lustracja z 1581 roku wymienia jako właściciela wsi Mikołaja „Victora” Jordana. We wsi były w tym czasie 3 łany kmiece. Rejestr Poborowy woj. krakowskiego z 1629 roku podaje, że właścicielem wsi jest Stanisław Jordan. Poboru dokonano z 3 łanów kmiecych i młyna z kołem dorocznym. Rejestr ten nic nie wspomina o karczmie. Rejestr poborowy z roku 1680 (1674) potwierdza ten stan, ale zmienił się właściciel, teraz jest nim Mikołaj Jordan. W rękach Jordanów wieś pozostawała do 2 połowy XVIII wieku. W końcu XVIII wieku i na początku wieku XIX wieś wielokrotnie zmieniała właścicieli, m.in. byli tu Grabowscy.

Od początku istnienia we wsi był kościół parafialny p.w. Wszystkich Świętych. Istniejący do dnia dzisiejszego kościół zbudował w latach 1773-74 proboszcz Wojciech Brandysiewicz. Od początku XV wieku do 1782 roku Zakliczyn należał do powiatu szczyrzyckiego (siedziba starosty w Dobczycach). W latach osiemdziesiątych XIX wieku w Zakliczynie znajdowała tzw. posiadłość tabularna Józefy z Grabowskich Kopffowej (wdowy po Witoldzie Kopffie) i składała się z dworu i zabudowań gospodarskich oraz obejmowała 361 mórg (w tym 111 mórg lasu). Chłopi w tym czasie gospodarowali na 566 morgach gruntów ornych, 115 morgach łąk, 101 morgach pastwisk i 41 morgach lasu. We wsi był wspomniany kościół parafialny i szkoła ludowa. Wieś liczyła w tym czasie 179 domów (gospodarstw) i mieszkało w niej 988 osób.

Opracowano na podstawie Oficjalnego Serwisu Urzędu Gminy Siepraw